Kto by pomyślał, że dźwiękowe opowieści, perły radiowych salonów lat dwudziestych, przeżyją swoje odrodzenie w erze podcastów i streamingu? A jednak! To forma, która kiedyś zastępowała wieczory teatralne, dziś ponownie wciąga słuchaczy w fascynujące historie. Zanim jednak przejdę do premiery słuchowiska Morderstwo odbyło się, warto zrobić szybki przegląd narracyjnych tajemnic – od czasów, kiedy Seneka eksperymentował z siłą narracji, po współczesne kryminalne intrygi audio.
Teatrofon – dźwięk z przyszłości w XIX wieku
Seneka – pierwszy mistrz narracji audio. Gdyby miał mikrofon, może już wtedy powstałyby podcasty z Rzymu. Długo nie miał następców… sytuacja zmieniła się w 1891 roku . Zabrzmi to może współcześnie, ale Paryżanie mieli już wówczas dostęp do tzw. teatrofonu – urządzenia, które umożliwiało im słuchanie spektakli na żywo. Teatrofon to jak pierwszy serwis streamingowy. Bez problemów z buforowaniem, choć czasem kelner mógł przerwać transmisję.
Teatrofony były montowane w hotelach, kawiarniach i restauracjach, a za pięć centymów można było kupić pięć minut dźwięku z paryskich teatrów i oper. Rozsądna cena? Ciekawe, co by powiedzieli na abonament w… Spotify 
Mikrofony umieszczone na scenach transmitowały dźwięk do centralnych stacji, skąd trafiał on bezpośrednio do użytkowników. Do 1892 roku zainstalowano ponoć 100 takich urządzeń, a Theatrophone Company obsługiwała ich działanie z 11 stacji w całym Paryżu.
Teatrofon był czymś więcej niż tylko ciekawostką – to pierwszy krok w stronę tego, co dziś nazywamy audiodramą, pokazujący, jak dźwięk potrafi przenieść słuchacza w świat sztuki i opowieści bez potrzeby obrazu.
Przełom technologiczny i początek audiodramy
Rozkwit słuchowisk radiowych nastąpił w latach dwudziestych XX wieku.
W 1921 roku w USA nadano pierwszy skecz stworzony specjalnie dla radia, A Rural Line on Education, a rok później stacja WGY rozpoczęła cotygodniowe transmisje pełnometrażowych sztuk. Radio stało się sceną, której nie ograniczały mury teatru – wystarczyło włączyć odbiornik, by przenieść się do świata jednoaktówek, oper i pierwszych kryminałów.
Pisanie dla mikrofonu – teatr bez sceny
Już wtedy zauważono, że adaptacje teatralne przeniesione bezpośrednio do radia nie do końca się sprawdzały. Twórcy szybko zrozumieli, że scenariusze audio wymagają innego podejścia. W 1929 roku BBC oficjalnie ogłosiło, że przyszłość radia leży w tekstach pisanych specjalnie z myślą o mikrofonie. Słuchowiska zaczęły żyć własnym życiem, wykorzystując siłę dźwięku, by budować atmosferę i napięcie.
Wojna, telewizja, internet – zmierzch złotej ery radia
II wojna światowa to nowa rola słuchowisk – radio stało się głównym źródłem informacji i rozrywki, oferując audycje pełne dramatów i opowieści o życiu w trudnych czasach. Po wojnie, wraz z rozwojem telewizji, radio zaczęło tracić na znaczeniu, ale słuchowiska nigdy nie zniknęły całkowicie. Wręcz przeciwnie. Przetrwały i odegrały szczególną rolę, gdy nadeszła era mediów cyfrowych.
Powrót słuchowisk w erze podcastów
Dziś, w epoce podcastów i audiobooków, odpowiadając na potrzeby mobilnego społeczeństwa, słuchowisko wraca, a jego siła nadal tkwi w tym, co najważniejsze – w opowieści.
24 października premiera Morderstwo odbyło się – kryminał w formie audio, w gwiazdorskiej obsadzie.
Morderstwo odbyło się – pomysł na produkcję
Wydawnictwo EmpikGo zaproponowało Małgorzacie Staroście napisanie kryminału w stylu cosy crime lub komedii kryminalnej, osadzonej w świecie lektorów. Pomysł miał być hołdem dla twórców audiobooków, słuchowisk i innych produkcji dźwiękowych, z koniecznym akcentem na lżejszy, pełen humoru styl. Zadanie nie było proste – jak ująć tę wyjątkową atmosferę w fabule kryminalnej?
Autorka zdecydowała, że kluczem może być twórczość Agathy Christie. To właśnie powieści Królowej Kryminału, osadzone w zamkniętych przestrzeniach, skupiają się na relacjach międzyludzkich i tajemnicach. Tak powstała powieść Morderstwo odbyło się, której tytuł to oczywiście także ukłon w stronę Christie.
Fabuła kryminału toczy się wokół śmierci jednej z lektorek. Wszystko wygląda jak samobójstwo. Jednak detektyw – Filip Marlot – nie jest przekonany do takiej wersji wydarzeń i postanawia przyjrzeć się tej zagadce bliżej. Rozpoczyna śledztwo.
Na podstawie książki Małgorzaty Starosty powstał scenariusz słuchowiska, którego premiera już 24 października. Reżyserem i odtwórcą głównej roli jest Wojciech Chorąży, a w gwiazdorskiej obsadzie wybitne osobowości, m.in.: Janusz Zadura, Filip Kosior, Anka Ryźlak, Leszek Filipowicz, Roch Siemianowski, Olga Sawicka, Monika Chrzanowska.
Premiera przed nami, ale już teraz ekscytuje fakt, że Morderstwo odbyło się to nie tylko współczesna historia, ale kryminał w stylu cosy crime, gdzie logiczna intryga i ograniczona przestrzeń przywodzą na myśl klasykę. Atmosfera idealna do rozwiązywania zagadek pod kocem z kubkiem kawy. Zbrodnia nigdy nie była tak komfortowa.
Nowoczesność spotyka się tu z retro klimatem, a subtelny dowcip dodaje tej historii lekkości. To wszystko, w połączeniu ze znakomitymi Aktorami – wymienionymi na tej pięknej okładce 
– jest obietnicą czegoś wyjątkowego.
Tekst: Iga Czenskowska
„Morderstwo odbyło się” Małgorzata Starosta – premiera książki i słuchowiska 24.10.2024
Wydawnictwo EmpikGo
KrymiKom jest jednym z patronów medialnych powieści „Morderstwo odbyło się”
Ebook oraz słuchowisko dostępne w aplikacji EmpikGo
Jeśli chcesz posłuchać o książce 'Morderstwo odbyło się’ włącz KrymiKom Podcast, tam więcej sekretów, anegdot i kryminalnych smaczków. Opowiada osobiście – Małgorzata Starosta.
